Egipscy muzułmanie co rok obchodzą Id al-Adha – Święto Ofiarowania. To najważniejsze i największe święto w Egipcie i w ogóle w całym świecie islamu.
W Egipcie szczególnie świętuje się dwa ważne wydarzenia religijne, tj. związane z zakończeniem postu – Id al-Fitr oraz wypadające w 10 dniu ostatniego miesiąca muzułmańskiego kalendarza księżycowego Id al-Adha (Święto Ofiarowania).
Oba święta nazywane są też odpowiednio Małym i Wielkim Świętem (odpowiednik u polskich Tatarów: Kurban Bajram). Wielkie Święto Ofiarowania, czyli Id al-Adha, kończy zarazem główną pielgrzymkę do Mekki.
Źródło religijne Id al-Adha
Tradycja muzułmańskiego Święta Ofiarowania (Id al-Adha) nawiązuje do ofiary Abrahama (Ibrahima), którą ten miał złożyć Bogu ze swojego syna Izmaela (w wersji biblijnej chodzi o Izaaka). Ale, jak dobrze wiemy, w ostatniej chwili Bóg powstrzymał Abrahama. W ofierze, zamiast niewinnego chłopca, zostało złożone koźlę lub owca.
W Koranie znajduje się opis tego wydarzenia (sura 37 – Szeregi: 101–111):
I obwieściliśmy mu radosną wieść:
chłopca wspaniałomyślnego.
A kiedy ten doszedł już do wieku,
kiedy mógł razem z nim się trudzić,
on powiedział:
„Synu mój!
Oto widziałem siebie we śnie,
zabijającego ciebie na ofiarę.
Rozważ więc, co o tym myślisz?”
Powiedział:
„O mój ojcze!
Czyń, co ci nakazano!
Ty mnie znajdziesz cierpliwym,
jeśli tak zechce Bóg!”
A kiedy obaj poddali się całkowicie
i kiedy on rzucił go twarzą na ziemię,
zawołaliśmy do niego:
„Abrahamie!
Widzenie senne wziąłeś za prawdę.
W ten sposób nagradzamy czyniących dobro.
Zaprawdę, to jest doświadczenie oczywiste!”
I okupiliśmy go wielką ofiarą.
I uwieczniliśmy go wśród potomnych:
„Pokój Abrahamowi!”
W ten sposób nagradzamy tych,
którzy czynią dobro!
On jest, zaprawdę, wśród Naszych wiernych sług!
Ciekawe, że Koran wcale nie podaje tu imienia Izmael, więc nie wiadomo, czy w tym wypadku nie chodzi jednak o Izaaka. Zwłaszcza że o ofierze Abrahama mówi jeden z hadisów Mahometa, gdzie wymienia się właśnie Izaaka.
Spór o tę kwestię pozostaje w islamie nadal nierozstrzygnięty na poziomie teologicznym, ale mimo to muzułmanie wierzą, że dzieckiem składanym Bogu w ofierze miał być Izmael, a nie ktoś inny. I tak już zostało.
A kim w właściwie był ten cały Izmael? To syn egipskiej (!) nałożnicy Abrahama, niewolnicy Hagar, potem wypędzonej z domu przez zazdrosną żonę proroka, Sarę.
Ceremonie religijne związane z Id al-Adha
Na pamiątkę tułaczki Hagar po pustyni, a konkretnie jej gorączkowym poszukiwaniom wody, w pierwszym dniu pielgrzymki do Mekki odbywa się rytualny bieg między wzgórzami Al-Marwa i As-Safa (saji).
Święto Id al-Adha wyznacza również koniec głównej pielgrzymki do Mekki. I z tym wydarzeniem również związana jest historia z udziałem Abrahama.
Pielgrzymi udają się do Miny pod trzy głazy (Gamrat al-Aqaba, Gamrat al-Wusta i Gamrat as-Sugra) i ciskają w nie po kolei siedmioma kamykami. Każdy z tych głazów symbolizuje diabła, który nakłaniał Abrahama, by nie składał w ofierze Bogu swojego syna Izmaela.
Po spełnieniu tego obowiązku można przystąpić do udhijji – składania ofiary poprzez rytualny ubój zwierząt podczas Święta Ofiarowania.
Jak Egipcjanie obchodzą święto Id al-Adha
Id al-Adha jest najważniejszym muzułmańskim świętem religijnym w Egipcie. Podobnie jak w całym świecie islamu, Egipcjanie obchodzą to święto w tym samym czasie, co pielgrzymi w Mekce. To czas radości i wspólnoty, który każdy muzułmanin pragnie doświadczyć przynajmniej raz w życiu.
Dni wolne od pracy
Id al-Adha w Egipcie trwa cztery dni. W tym czasie większość Egipcjan pozostaje w swoich domach, ale nie brakuje im gości. To okazja do odwiedzania krewnych, nawet tych mieszkających daleko. Nawet jeśli nie można osobiście się spotkać, zawsze można wymienić się życzeniami przez telefon lub wideo-komunikator na smartfonie. Egipcjanie lubią rozmawiać… i nie kończą rozmów zbyt szybko 🙂
Tradycyjne obrzędy i rytuały
Rozpoczęcie Id al-Adha wiąże się z wspólną poranną modlitwą w najbliższym meczecie. Salat al-Id, czyli specjalne modlitwy świąteczne, są ważnym elementem obchodów tego święta i gromadzą całą lokalną społeczność muzułmańską. Po nabożeństwie następuje rytualny ubój zwierząt przeznaczonych na ofiarę (udhijja).
Rytualny ubój zwierząt i dzielenie się mięsem
W Egipcie na ofiarę najczęściej przeznacza się owce, barany lub kozy. To niemały wydatek, na który składają całe rodziny lub funduje najbogatszy członek rodu. Zwierzęta są kupowane na targu kilka dni wcześniej i trzymane na balkonie lub na dachu, jeśli nie ma się zagrody lub ogrodu.
Ubój zwierząt przeprowadzany jest przez wykwalifikowanego rzeźnika (gazzar) na ściśle wyznaczonym miejscu. Może to być jakiś plac lub skwer raczej z dala od oczu przechodniów. Nie wolno dokonywać uboju tak po prostu na ulicy przed domem. W Egipcie grożą za to wysokie kary finansowe, a nawet więzienie.
Rytuał udhijji jest skomplikowany; wymaga znajomości zasad halal oraz doświadczenia. Mało kto wykonuje go samodzielnie. Nie chodzi tylko o zabicie zwierzęcia, ale również o umiejętne poćwiartowanie. Kogo nie stać na opłacenie usług rzeźnika, może w tym celu skorzystać z pomocy organizacji charytatywnej.
Mięso dzieli się na trzy części: dla rodziny, dla krewnych i sąsiadów, oraz dla ubogich i potrzebujących.
Tradycyjne potrawy świąteczne
Podczas Id al-Adha egipskie stoły uginają się od tradycyjnych potraw świątecznych.
Na śniadanie podaje się smażoną wątróbkę lub inne podroby, grillowane mięso i inne mięsne smakołyki. Do tego podaje się bardzo słodką herbatę z miętą, która pomaga w trawieniu.
W ramach świątecznego obiadu panie domu przygotowują fattę, czyli nasączony bulionem ryż z chlebem oraz tłuste ciasto francuskie z mielonym mięsem wołowym. Na deser jest ociekająca tłuszczem, obłędnie słodka kunafa.
W Egipcie nie jada się sałatek w naszym rozumieniu 🙂
Dzielenie się i hojność
Id al-Adha to również czas dzielenia się z innymi i pomagania potrzebującym. Wierni przekazują jałmużnę lub ofiary finansowe, aby wspomóc ubogich i zapewnić im godne świętowanie.
Członkowie rodzin również obdarowują się nawzajem, zwłaszcza dzieci, które otrzymują prezenty pieniężne (idija) od rodziców i dawno niewidzianych krewnych, zwłaszcza od cioć. Słodkości są nieodłącznym elementem świąt, a dzieci mogą cieszyć się ogromną ilością ciast i cukierków.
Święto dla wspólnoty i budowanie więzi
Id al-Adha jest okazją do celebracji wiary, budowania solidarności i wzmacniania więzi między członkami społeczności. Choć tradycje święta mogą nieco się różnić w zależności od regionu kraju i lokalnych praktyk, wspólnym celem jest radość, modlitwa i hojność. Niezależnie od miejsca, Egipt nigdy nie zasypia, a każda pora jest równie dobra, by cieszyć się świętami.
Czas na radość i wspólne świętowanie
W czasie Id al-Adha mieszkańcy zachodniego brzegu w Luksorze lubią po sutym świątecznym obiedzie pierwszego lub następnego dnia przeprawiać się przez Nil do miasta i mieszać się tam z tłumem, spotykać z przyjaciółmi. Całe rodziny i grupy znajomych chodzą razem do sklepów, do kawiarni czy na lody.
Te wspólne przechadzki odbywają się nieraz bardzo późnym wieczorem, na przykład po g. 22. My pewnie bylibyśmy już w łóżkach. Ale egipskie dzieciaki dopiero teraz zbierają się na ulicach, aby razem bawić się i dokazywać, na przykład rzucać petardy za plecami przechodniów 🙂
Życzenia na Id al-Adha dla przyjaciół w Egipcie
Z okazji Id al-Adha składam najserdeczniejsze życzenia moim muzułmańskim przyjaciołom w Egipcie. Niech to święto przyniesie Wam radość, błogosławieństwo i wzmacnia więzi rodzinne oraz społecznościowe. Niech każdy dzień będzie pełen miłości, szczęścia i obfitości. Eid Mubarak!
