24 stycznia 1800 roku podpisano Konwencję z Al-Arish – próbę dyplomatycznego zakończenia francuskiej kampanii w Egipcie. Jakie były jej kulisy i konsekwencje?
Konwencja z Al-Arish, podpisana 24 stycznia 1800 roku, to jeden z ciekawszych, choć często pomijanych epizodów w historii kampanii napoleońskiej w Egipcie. Miała ona zakończyć obecność wojsk francuskich w regionie, jednak jej niepowodzenie stało się symbolem trudnych relacji dyplomatycznych i napięć między mocarstwami w tamtym okresie.
Tło historyczne
W 1798 roku Napoleon Bonaparte rozpoczął swoją słynną kampanię w Egipcie, mając na celu osłabienie pozycji Wielkiej Brytanii w regionie i zagrożenie jej szlakom handlowym do Indii. Poczatkowo odnosił sukcesy, zajmując m.in. Kair i Aleksandrię. Jednakże klęska francuskiej floty w bitwie pod Abukirem (sierpień 1798 r.) sprawiła, że armia francuska została odcięta od dostaw i wsparcia z Europy.
Po opuszczeniu Egiptu przez Napoleona w 1799 roku dowodzenie wojskami francuskimi przejął generał Jean-Baptiste Kléber. Francuska obecność w Egipcie stawała się coraz bardziej problematyczna – siły osmańskie, wspierane przez Brytyjczyków, przygotowywały się do wyparcia okupanta. W tej sytuacji Kléber postanowił poszukać rozwiązania dyplomatycznego.
Treść Konwencji z Al-Arish
Konwencja została wynegocjowana przez przedstawicieli Francji i Imperium Osmańskiego, przy udziale brytyjskiego pośrednictwa. Na jej mocy:
- Francuskie wojska (ok. 13 tys. żołnierzy) miały opuścić Egipt i zostać przetransportowane drogą morską do Francji.
- Transport miał być zapewniony przez flotę brytyjską.
- Francuzi zachowywali swoje uzbrojenie oraz honor wojskowy.
Porozumienie wydawało się być korzystne dla wszystkich stron: Francuzi mogli wycofać się bez strat, Osmanowie odzyskiwali kontrolę nad Egiptem, a Brytyjczycy eliminowali francuskie zagrożenie w regionie.
Zerwanie porozumienia
Pomimo początkowych ustaleń, konwencja nie została zrealizowana. Brytyjski admirał George Keith, dowodzący flotą na Morzu Środziemnym, odrzucił warunki konwencji. Wielka Brytania zażądała bezwarunkowej kapitulacji Francuzów, uznając, że porozumienie było zbyt łagodne wobec ich przeciwników. Ostatecznie admirał Keith odmówił zapewnienia transportu dla francuskich wojsk.
Konsekwencje
Po zerwaniu konwencji Kléber był zmuszony do kontynuowania walk. W marcu 1800 roku odnósł zwycięstwo w bitwie pod Heliopolis, pokonując znacznie liczniejsze siły osmańskie. Jednak sytuacja Francuzów w Egipcie była coraz bardziej niestabilna. W czerwcu 1800 roku Kléber został zamordowany przez fanatycznego islamskiego bojownika, co dodatkowo osłabiło francuską pozycję.
Francuzi ostatecznie opuścili Egipt w 1801 roku, po interwencji brytyjsko-osmańskiej. Był to koniec krótkiego, lecz intensywnego epizodu obecności Napoleona na Bliskim Wschodzie.
Znaczenie Konwencji z Al-Arish
Chociaż porozumienie ostatecznie nie zostało zrealizowane, Konwencja z Al-Arish pozostaje ważnym elementem historii kampanii napoleońskiej. Ukazuje, jak trudne były pierwsze relacje polityczno-wojskowe zachodnich mocarstw na Bliskim Wschodzie i jak trudno było osiągnąć kompromis, gdy w grę wchodziła kontrola nad strategicznymi regionami.
