Rewolucja 25 stycznia 2011 roku była masowym ruchem społecznym, który doprowadził do obalenia prezydenta Hosniego Mubaraka i zmiany u sterów władzy w Egipcie.

Masowe protesty rozpoczęły się 25 stycznia 2011 roku na placu Tahrir w Kairze, w dniu narodowego święta policji. Ich głównym celem było odsunięcie od władzy Hosniego Mubaraka.

Demonstracje w Egipcie trwały prawie trzy tygodnie i pociągnęły za sobą kilkaset ofiar śmiertelnych. Uczestniczący w nich ludzie domagali się dymisji prezydenta Egiptu, rozliczenia zbrodni dokonywanych przez egipskie służby bezpieczeństwa oraz zmian politycznych zmierzających do całkowitej demokratyzacji kraju.

Straciwszy poparcie Stanów Zjednoczonych i będąc pod presją egipskiej armii, Hosni Mubarak zrezygnował z urzędu w dniu 11 lutego 2011 roku na rzecz Najwyższej Rady Sił Zbrojnych.

Przyczyny Rewolucji 25 stycznia w Egipcie

Przyczyny egipskiej Rewolucji 25 stycznia 2011 roku były złożone i obejmowały zarówno krajowe, jak i międzynarodowe czynniki. Główne przyczyny to:

1. Bezrobocie i bieda. W Egipcie niemal jedna trzecia społeczeństwa żyła poniżej progu ubóstwa, a pozostała większość niewiele lepiej. Problem bezrobocia był szczególnie dotkliwy dla ludzi młodych.

2. Korupcja na najwyższych szczeblach władzy. W Egipcie było silne przekonanie, że rząd jest skorumpowany i nie służy interesom narodu, a środki publiczne są marnotrawione.

3. Realny brak wolności i swobód obywatelskich. Szczególnie złą sławą cieszyły się brutalne działania egipskiej policji i tajnych służb bezpieczeństwa. Na porządku dziennym były aresztowania za poglądy i torturowanie ludzi.

4. Znużenie osobą Hosniego Mubaraka. Prezydent rządził Egiptem przez pięć kadencji (!) i z czasem symbolizował w oczach opinii publicznej wszystko, co najgorsze.

5. Wpływ Arabskiej Wiosny. Egipska Rewolucja była częścią szerszego ruchu na rzecz demokracji i swobód obywatelskich, który rozpoczął się w Tunezji i rozprzestrzenił się na inne kraje regionu.

Dlaczego prezydent Mubarak musiał odejść?

Rządy Hosniego Mubaraka trwały przez 30 lat i były okresem stabilizacji politycznej i gospodarczej w Egipcie. Rządy te przyczyniły się do rozwoju infrastruktury, rolnictwa i turystyki, a także do ogólnego (co nie znaczy: równego!) zwiększenia poziomu życia Egipcjan.

Za Mubaraka wdrażano w Egipcie również reformy na rzecz praw kobiet i dzieci, głównie za sprawą Pani Prezydentowej Suzan Mubarak.

Plac Tahrir w Kairze
Kairski plac Tahrir 12 lat po egipskiej Rewolucji 25 stycznia. Fot. Kamil Zachert

Jednakże w tym samym okresie narastały w Egipcie nierówności społeczne i zaistniał poważny problem bezrobocia zwłaszcza wśród ludzi młodych, co wiązało się z gwałtownym przyrostem naturalnym w Egipcie.

Najpoważniejsze zarzuty stawiane Mubarakowi przez uczestników Rewolucji 25 stycznia to korupcja, nepotyzm, brak wolności słowa, a nawet ludobójstwo (po wydarzeniach rewolucyjnych).

Ale przede wszystkim prezydent Mubarak uchodził za głównego hamulcowego demokratyzacji kraju rozumianej przez większość rewolucjonistów jako gwarancja zachodniego dobrobytu.

Co się zmieniło w Egipcie po odejściu Hosniego Mubaraka od władzy?

Po rezygnacji Hosniego Mubaraka z urzędu prezydenta Egiptu w dniu 11 lutego 2011 roku władzę w Egipcie przejęła Najwyższa Rada Sił Zbrojnych. Zmiana na najwyższych szczeblach władzy utorowała Egiptowi drogę do reform, które umożliwiły prawdziwie wolne wybory prezydenckie i zwiększyły (przynajmniej na chwilę) transparentność polityki.

Niestety dalsze wydarzenia w Egipcie już nie były po myśli demonstrantów z placu Tahrir. Przede wszystkim wybory, które odbyły się w dwóch turach w maju i czerwcu 2012 roku, wyniosły do władzy Muhammada Mursiego z Partii Wolność i Sprawiedliwość, reprezentującego islamistyczne Bractwo Muzułmańskie. Nowy prezydent obrał kurs polityczny hamujący reformy demokratyczne.

Wkrótce po rewolucji 25 stycznia Egipt pogrążył się w chaosie politycznym; zapanował kryzys legislacyjny, a nowo mianowany prezydent Muhammad Mursi zaczął wydawać dekrety, w których przyznawał sobie, całkiem niedemokratycznie, coraz większe uprawnienia. Rok później doprowadziło to do puczu wojskowego i przejęcia władzy przez egipską armię.

Egipski mural z ulic Kairu
Jeden z niezliczonych murali często-gęsto występujących w całym Egipcie z patriotycznym hasłem: „Niech żyje Egipt”. Fot. Kamil Zachert

W perspektywie kilku lat po Rewolucji 25 stycznia zmieniono egipską konstytucję, zwiększono prawa obywatelskie i równość wobec prawa. Niestety były to działania ledwie pozorne, ponieważ prawdziwej demokracji nie udało się wprowadzić.

Problem wysokiego poziomu bezrobocia i biedy nie został rozwiązany, a w ostatnim czasie nawet pogłębił się wskutek znacznego obniżenia się wartości egipskiego funta wobec walut zachodnich i wysokiej inflacji.

Co prawda egipski rząd podjął działania mające na celu ożywienie gospodarki, w tym niezwykle ważnego sektora turystycznego, który przeżywał kilkuletnią zapaść i zwiększenie inwestycji zagranicznych, ale moim zdaniem tych działań nie można rozpatrywać w kategorii reformowania kraju, a jedynie sprzątania po chaosie lat 2011–2013.

Spora część egipskiego społeczeństwa uważa, że rządy obecnego prezydenta Egiptu Abd al-Fattaha as-Sisiego są jeszcze bardziej autorytarne niż rządy Mubaraka.

Jak Egipcjanie oceniają Rewolucję 25 stycznia

Opinie na temat Rewolucji 25 stycznia wśród Egipcjan różnią się w zależności od regionu, grupy społecznej i indywidualnych doświadczeń. Pośród moich egipskich przyjaciół i znajomych poparcie zmian zaistniałych po wydarzeniach na placu Tahrir bądź ich miażdżąca krytyka rozkłada się mniej więcej po połowie.

Przede wszystkim Rewolucja 25 stycznia 2011 roku nie przyczyniła się do masowej poprawy sytuacji ekonomicznej ludzi. Jak zawsze w takich wypadkach część społeczeństwa skorzystała na zmianach, ale ci, którzy już wcześniej byli w złej sytuacji ekonomicznej i bytowej, nie odczuli poprawy swojego losu. Nierzadko działo się wręcz odwrotnie, zwłaszcza od kiedy kurs egipskiego funta został urynkowiony i wzrosły ceny.

Rządy prezydenta El-Sisiego również są krytykowane, pomimo patetycznej propagandy państwowej głoszącej coś zupełnie innego, za blokowanie koniecznych reform, represje wobec opozycji i łamanie praw człowieka. Lista zarzutów mogłaby być bardzo długa.

Mimo to egipska Rewolucja 25 stycznia zainspirowała podobne protesty w innych krajach arabskich, wpisując się w nurt masowych protestów znanych jako Arabska Wiosna.

Postawisz mi kawę?

Stawiając mi kawę, doceniasz moją wiedzę i doświadczenie, którymi dzielę się z Tobą gratis za pośrednictwem mojej strony internetowej i mediów społecznościowych oraz wspierasz rozwój moich przedsięwzięć w Egipcie. Dziękuję!

Postaw mi kawę na buycoffee.to

author image

Autor: Kamil Zachert

Przewodnik po Egipcie i promotor kultury egipskiej, uczestnik wykopalisk archeologicznych w Egipcie i innych badań naukowych związanych z Egiptem, organizator indywidualnych historyczno-krajoznawczych wypraw do Egiptu adresowanych do ambitnych pasjonatów wiedzy i przygody.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz inne artykuły

Uczestniczka wyprawy do Egiptu z Polskim Egipcjaninem
Egipska piekarnia, chlebki berety. Fot. Kamil Zachert
Kamil Zachert na tle fortecy Kajt Beja w Aleksandrii
Uboga Egipcjanka
Podpis staroegipskiego dostojnika Butehamona