Rewolucja z 30 czerwca 2013 roku, znana jako druga rewolucja egipska, była protestem społecznym i politycznym, który doprowadził do obalenia rządu islamistów w Egipcie.
Egipska rewolucja z 30 czerwca 2013 roku była wynikiem narastającego niezadowolenia wobec polityki prezydenta Muhammada Mursiego, reprezentującego skrajną Partię Wolności i Sprawiedliwości oraz islamistyczne Bractwo Muzułmańskie.
Muhammad Mursi został prezydentem w pełni legalnie w wyniku pierwszych demokratycznych wyborów prezydenckich w Egipcie, przeprowadzonych w 2012 roku. Uzyskał w nich niemal 52% głosów, pokonując kandydata niezależnego Ahmada Szafika, który był kojarzony z poprzednim reżimem Mubaraka.
Zwolennicy opozycji, głównie zrzeszeni wokół Frontu Ocalenia Narodowego, zarzucali Mursiemu między innymi autorytaryzm, szczególnie próby “ureligijnienia” egipskiego prawa poprzez zmianę konstytucji i bezprawne rozszerzanie prerogatyw prezydenta.
Rosło również niezadowolenie związane z rosnącym wpływem Bractwa Muzułmańskiego na egipskie instytucje i sferę publiczną. Pojawiały się bowiem kontrowersyjne pomysły, takie jak ograniczanie swobody zagranicznym turystom w kurortach (np. nakaz zakrywania ciała na plaży) czy nadawanie ortodoksyjnym regułom szariatu uprzywilejowanej pozycji w egipskim prawodawstwie.
Dekrety prezydenta Mursiego, nadające mu praktycznie nieograniczoną władzę “dla ochrony rewolucji”, wywołały gniew jego przeciwników. Mursi zapewniał, że jego prerogatywy wygasną po referendum konstytucyjnym, które miało się odbyć do 12 grudnia 2012 roku, ale opozycja wypowiedziała mu wojnę.
Po roku rządów islamistów w Egipcie
30 czerwca 2013 roku, po roku rządów islamistów w Egipcie, odbyły się masowe protesty na Placu Tahrir w Kairze, w których uczestniczyło kilkadziesiąt tysięcy demonstrantów. Media donosiły o milionowych zgromadzeniach, jednak trudno to potwierdzić.
Protesty miały miejsce w całym kraju, nie tylko w Kairze, ale także w Aleksandrii, Ismaili, Port Saidzie i Suezie. Według niektórych źródeł wzięło w nich udział nawet 14 milionów osób. Była to największa polityczna demonstracja w historii Egiptu i jedna z największych na świecie.
Tego samego dnia wieczorem demonstranci zaatakowali siedzibę Bractwa Muzułmańskiego w Kairze, podpalając budynek i obrzucając go koktajlami Mołotowa i kamieniami. Wymagali natychmiastowego ustąpienia prezydenta Mursiego oraz rozwiązania parlamentu.
Wojskowy zamach stanu w Egipcie
1 lipca 2013 roku wojsko wydało ultimatum Mursiemu, dając mu 48 godzin na spełnienie żądań opozycji. Mursi odrzucił ultimatum i wezwał do dialogu narodowego, ale nie zdołał uspokoić sytuacji. 3 lipca 2013 roku wojsko ogłosiło obalenie Mursiego i zawieszenie konstytucji z 2012 roku.
Na stanowisko tymczasowego prezydenta mianowano Adli Mansura, prezesa Najwyższego Sądu Konstytucyjnego, zgodnie z postulatami Ruchu Tamarrud, organizatora letnich protestów. Nowe władze Egiptu uznały Bractwo Muzułmańskie za organizację terrorystyczną.
Obalenie Mursiego wzbudziło radość wśród jego przeciwników i oburzenie wśród jego zwolenników, którzy uznali to za zamach stanu. Reakcje za granicą były mieszane, przywódcy tak zwanego wolnego świata poparli przewrót polityczny, podczas gdy reżimy autorytarne, takie jak Iran, go potępiły.
Zwolennicy Bractwa Muzułmańskiego natychmiast zorganizowali protesty przeciwko przewrotowi i domagali się przywrócenia Mursiego do władzy, co prowadziło do kolejnych starć i aktów przemocy między zwolennikami a przeciwnikami rządu.
Największe zamieszki miały miejsce w Kairze podczas pacyfikacji obozów zwolenników obalonego prezydenta. W wyniku starć w całym Egipcie zginęło 638 osób, a kilka tysięcy zostało rannych.
Nowy prezydent Egiptu… i stare problemy
W 2014 roku odbyły się kolejne wybory prezydenckie, w których zwyciężył Abdel Fattah el-Sisi, były marszałek polowy i minister obrony.
El-Sisi kontynuował represje wobec Bractwa Muzułmańskiego i przeciwników politycznych, co spotkało się z międzynarodowymi krytykami dotyczącymi naruszeń praw człowieka i wolności obywatelskich w Egipcie.
Rewolucja z 30 czerwca 2013 roku miała ogromny wpływ na polityczne i społeczne losy kraju. Chociaż obalenie Mursiego usatysfakcjonowało dużą część społeczeństwa, to pozostały nierozwiązane problemy, które legły u podstaw niezadowolenia w tamtym czasie.
Po dziesięciu latach od rewolucji z 30 czerwca 2013 roku Egipt pozostaje podzielony wewnętrznie. Nastroje społeczne są równomiernie rozłożone, a młodzi Egipcjanie, zwłaszcza ci spoza uprzywilejowanych warstw społecznych, często skarżą się na brak pracy, niskie zarobki i rosnące ceny. Bieda w Egipcie staje się coraz bardziej powszechna.
Jednakże istnieje wiele innych problemów, które dotykają mieszkańców doliny Nilu. Represje wobec opozycji politycznej są powszechne, ale niestety jest to często występujące zjawisko w tej części świata.
Rewolucja egipska z 30 czerwca 2013 roku, podobnie jak wcześniejsze wydarzenia Arabskiej Wiosny na Bliskim Wschodzie, ukazała siłę społecznego protestu i zdolność Egipcjan do kształtowania przyszłości swojego kraju.
* * *
Źródło zdjęcia tytułowego: Gigi Ibrahim, Protest na Placu Tahrir 27 listopada 2012, CC BY 2.0
