Współczesny Egipt ma fascynującą historię polityczną. Jednym z najważniejszych momentów w tej historii było ogłoszenie niepodległości w dn. 28 lutego 1922 roku.
Egipt formalnie był wasalem Imperium Osmańskiego od 1805 roku, lecz faktycznie cieszył się znaczną autonomią pod rządami Mohameda Alego Paszy, który zapoczątkował nową dynastię. Mimo podległości Osmanom, Egipt posiadał własne wojsko, walutę i system prawny.
Brytyjski protektorat w Egipcie
W 1882 roku Egipt znalazł się pod brytyjską kontrolą, gdy Wielka Brytania zajęła kraj, chcąc zabezpieczyć swoje interesy w regionie, zwłaszcza strategiczny Kanał Sueski, kluczowy szlak handlowy do Indii. Formalnie Egipt pozostawał częścią Imperium Osmańskiego, jednak faktycznie funkcjonował jako brytyjski protektorat, a jego administracja i gospodarka były zarządzane z Londynu.
W 1914 roku, w wyniku wybuchu I wojny światowej, Wielka Brytania zlikwidowała pozory osmańskiej suwerenności nad Egiptem, przywracając sułtanat Egiptu.
Pierwsze kroki do niepodległości Egiptu
Po I wojnie światowej w Egipcie pojawiły się pierwsze poważne ruchy narodowowyzwoleńcze. Na czele stanęła Partia Wafd, dążąca do pełnej niezależności od Wielkiej Brytanii. W 1919 roku Egipt doświadczył fali masowych protestów i strajków, które szybko przekształciły się w powstanie narodowe z szerokim poparciem społeczeństwa.
Brytyjczycy, obawiając się destabilizacji, zdecydowali się na częściowe ustępstwa. 28 lutego 1922 roku ogłosili jednostronnie niepodległość Egiptu, ustanawiając księcia Fu’ada jako króla. Zastrzegli sobie jednak wpływy w czterech kluczowych obszarach: polityce zagranicznej, obronności, kontroli Kanału Sueskiego i zarządzaniu Sudanem.
Źródło zdjęcia i licencja: Bundesarchiv, Bild 102-12203 / CC-BY-SA 3.0
Monarchia o ograniczonej suwerenności
Formalnie Egipt stał się dziedziczną monarchią konstytucyjną, ale jego suwerenność była mocno ograniczona. W tej sytuacji egipskie ruchy narodowe nadal działały na rzecz całkowitego wyzwolenia kraju spod wpływów kolonialnych. W 1936 roku zawarto porozumienie angielsko-egipskie, które częściowo redukowało brytyjską obecność wojskową, lecz pełna niezależność wciąż była odległym celem.
Rewolucja Wolnych Oficerów
Narastające niezadowolenie społeczne, korupcja i wystawne życie królewskiego dworu doprowadziły do rewolucji w 1952 roku. Ruch Wolnych Oficerów, prowadzony przez młodych oficerów, takich jak Gamal Abdel Naser i Muhammad Nadżib, zorganizował przewrót, który zakończył się abdykacją króla Faruka. W 1953 roku Egipt ogłoszono republiką, z Muhammadem Nadżibem jako pierwszym prezydentem, choć szybko rzeczywista władza przeszła w ręce Nasera, który stał się symbolem arabskiego nacjonalizmu i walki z imperializmem.
Kanał Sueski – ostateczny krok ku niezależności
W 1956 roku Gamal Abdel Naser znacjonalizował Kanał Sueski, co było koniecznym krokiem do uzyskania przez Egipt pełnej niezależności. Decyzja ta wywołała reakcję wojskową ze strony Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela (tzw. kryzys sueski). Po interwencji międzynarodowej państwa te zostały jednak zmuszone do wycofania się, a Egipt zachował pełnię kontroli nad Kanałem. Od tego momentu Egipt stał się suwerennym państwem w pełnym tego słowa znaczeniu.
Dziedzictwo niepodległości Egiptu
Walka Egiptu o niepodległość zainspirowała wiele krajów w regionie do podjęcia podobnej drogi. Panarabskie idee Nasera i jego sprzeciw wobec kolonializmu przyczyniły się do rozwoju ruchów narodowowyzwoleńczych, a Egipt stał się ważnym ośrodkiem przemian politycznych na Bliskim Wschodzie.
Odzyskanie pełnej suwerenności przez Egipt było nie tylko sukcesem politycznym, lecz także symbolem determinacji Egipcjan walczących o swoje miejsce wśród wolnych narodów świata.
