Herodot, pierwszy historyk w dziejach, który odwiedził Egipt w V w. p.n.e., nazwał go „darem Nilu”. Bez Nilu, który jest tam głównym źródłem słodkiej wody, nie rozwinęłaby się starożytna cywilizacja, a nawet w ogóle nie byłoby życia.
Wygląd Egiptu nie zmienił się od wielu tysięcy lat, chociaż w czasach prehistorycznych jego powierzchnia przypominała sawannę. Klimat w tej części świata jest niezwykle suchy, gdyż deszcze padają raz na wiele lat i jest bardzo gorąco – piasek nagrzewa się do temperatury powyżej 60°C.
Obecnie prawie 95% powierzchni kraju zajmuje piaszczysta, żwirowa lub kamienista pustynia, tzw. hamada, od strony wschodniej nazywana Pustynią Arabską (lub Wschodnią), która sięga aż do wybrzeża Morza Czerwonego rozchodzącego się w zatoki: Akaba i Sueską, a od strony zachodniej Pustynią Libijską (lub Zachodnią), która ciągnie się daleko poza granice Egiptu i jest częścią Sahary.
Przez całą długość kraju płynie Nil, który rozszerza się na północy w żyzną i zieloną Deltę i w końcu kilkoma odnogami wpada do Morza Śródziemnego. Południowa granica przebiega przez jezioro Nasera, sztuczny zbiornik wodny, który powstał przez spiętrzenie wód Nilu po zbudowaniu Wielkiej Tamy Asuańskiej w 1971 roku.
Najwyższe obszary górskie Egiptu położone są na Półwyspie Synaj ze znaną przez licznych pielgrzymów Górą Świętej Katarzyny (2 642 m n.p.m.).
Pustynia Wschodnia jest obszarem jałowym i niezamieszkanym, ale za to bogatym w surowce naturalne, takie jak marmur, granit i złoto. Od czasów starożytnych ludzie budowali tam kopalnie i kamieniołomy, które zapewniały Egiptowi bogactwo i wspaniałe budowle.
W tzw. Górach Porfirowych (Gebel Dokham) wydobywano ozdobny purpurowy kamień, który szczególnie upodobali sobie rzymscy cesarze. Szlak karawanowy, który prowadził przez środek Pustyni Wschodniej, zapewniał mieszkańcom Imperium Rzymskiego egzotyczne towary z dalekich Indii i Chin.
Pustynia Zachodnia jest dużo większa i częściowo zaludniona. Życie skupia się przede wszystkim w rozległych oazach – Chardze, Dachli, Farafrze, Baharijji, Siwie i Fajum, z których zwłaszcza dwie ostatnie są wielką atrakcją turystyczną.
Oazy zamieszkane były już w czasach faraonów, ale najwięcej świadectw działalności ludzi pochodzi z późniejszych okresów, np. arabskie sakije, czyli urządzenia do nawadniania pól, zaprzężone w woły lub osły.
Ale większość z ponad 80 mln Egipcjan zamieszkuje dolinę Nilu, Deltę i wybrzeża obu mórz. W Kairze, który jest stolicą Egiptu i zarazem największym miastem w Afryce, mieszka prawie czwarta część ludności kraju.
Sposób życia i obyczaje współczesnych Egipcjan, zwłaszcza fellahów (rolników), są wynikiem z jednej strony opisanych powyżej uwarunkowań geograficznych, które wymuszają dostosowanie się do różnych ograniczeń w dostępie do ziemi uprawnej i wody na terenach pustynnych, a z drugiej współistnienia kultury muzułmańskiej z tradycją, która w nieco zmienionej formie może sięgać czasów Herodota lub z dużym prawdopodobieństwem czasów znacznie wcześniejszych.
* Tytuł artykułu jest autentycznym cytatem z pewnej egipskiej piosenki ludowej z gatunku Szi’r halamantiszi, w którym wulgarnie opisuje się wygląd Egiptu, porównując Deltę do rozchylonych ud kobiety.
